PRF و PRGF چیست؟ مزایا، معایب و تفاوت ها

در این مقاله، با زبانی ساده، دو روش نوین PRF و PRGF را معرفی می‌کنیم که امکان ترمیم و بازسازی طبیعی پوست و مو را با کمترین میزان عوارض جانبی فراهم می‌آورند. مزایا، فرایند انجام، مراقبت‌های پس از درمان و پاسخ به پرسش‌های رایج آشنا شوید و بتوانید تصمیمی مطمئن برای بهبود ظاهر و سلامتی خود بگیرید.

PRF و PRGF چیستند؟

پلاسمای غنی‌شده از پلاکت (PRP) 

برای درک بهتر پی آر اف و پی آر جی اف، ابتدا باید با PRP (Platelet-Rich Plasma) آشنا شویم. در روش PRP، خون خود بیمار در جلسات کوتاه خون‌گیری، درون سانتریفیوژ قرار می‌گیرد تا گلبول‌های قرمز از پلاکت‌ها جدا شوند. پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد هستند که در فعال‌سازی فرآیندهای ترمیم و بازسازی بافت نقش کلیدی دارند. نتیجه‌ی نهایی، مایعی است سرشار از پلاکت (پلاسمای غنی‌شده) که می‌تواند در محل‌های مورد نظر (پوست یا کف سر) تزریق شود و به تولید کلاژن جدید و تقویت فولیکول‌های مو کمک کند.

 PRF (Platelet-Rich Fibrin): نسل جدید پلاکت

درروش PRF، علاوه بر پلاک‌ت‌ها و فاکتورهای رشد، شبکه‌ی طبیعی فیبرینی (Fibrin Matrix) نیز حفظ می‌شود. این ماتریس فیبرینی باعث می‌شود فاکتورهای رشد به‌صورت تدریجی آزاد شوند و تا مدت طولانی‌تری در ناحیه تزریق باقی بمانند. به‌عبارت دیگر:

• فاقد مواد شیمیایی غیرضروری: PRF بدون افزودنی شیمیایی (مانند سیترات یا اسید استیک) آماده می‌شود.

• آزادسازی آهسته و مستمر فاکتورهای رشد: شبکه‌ی فیبرینی باعث می‌شود عوامل بازسازی بافت به‌تدریج و پیوسته آزاد شوند و اثرات ترمیمی طولانی‌مدت‌تر ایجاد شود.

• مناسب برای ترمیم سریع‌تر بافت: به‌دلیل وجود ماتریس فیبرینی، می‌توان انتظار داشت که علاوه بر تحریک تولید کلاژن و الاستین، روند بهبود زخم‌ها و آسیب‌های پوستی تسریع شود.

 PRGF (Plasma Rich in Growth Factors)

در روش PRGF، تمرکز اصلی بر جمع‌آوری اختصاصی پلاکت‌ها و غلظت بالای فاکتورهای رشد است. تفاوت اصلی با PRP و حتی PRF در این است که تکنیک PRGF از کیت‌ها و روش‌های ویژه‌ای استفاده می‌کند که:

• غلظت بالاتر فاکتورهای رشد (Growth Factors) را نسبت به PRP سنتی فراهم می‌آورد.

• ممکن است فیبرین ماتریکس به‌صورت کنترل‌شده‌ای تشکیل شود تا فاکتورهای رشد در طول زمان آزاد شوند.

• توجه ویژه به شرایط استریلیزاسیون و سانتریفیوژ با سرعت و زمان دقیق باعث می‌شود نتیجه‌ی نهایی، اثرگذاری به‌مراتب بیشتری در جوان‌سازی و ترمیم بافت داشته باشد.

مزایای PRF و PRGF در جوان‌سازی پوست و ترمیم مو

۱. طبیعی بودن مواد درمانی
از آنجا که در هر دو روش از خون خود بیمار استفاده می‌شود و هیچ ماده‌ی خارجی یا بیولوژیک مصنوعی وارد بدن نمی‌شود، ریسک واکنش ایمنی و پس‌زدگی به حداقل می‌رسد.

2. کاهش قابل توجه عوارض جانبی
   بسیاری از روش‌های تزریقی یا لیزری ممکن است با قرمزی، تورم یا احتمال عفونت همراه باشند، اما PRF و PRGF با استفاده از فاکتورهای رشد خود بیمار، احتمال این عوارض را بسیار کاهش می‌دهند.

3. تحریک طبیعی کلاژن‌سازی و الاستین‌سازی
   با تزریق فاکتورهای رشد، فعالیت فیبروبلاست‌ها (سلول‌های سازنده کلاژن) تقویت می‌شود و در نتیجه پوست خاصیت ارتجاعی و قوام بهتری پیدا می‌کند.

4. بهبود ساختار فولیکول مو
   در موارد ریزش مو یا نازکی، تحریک طبیعی فولیکول‌ها باعث افزایش گردش خون در پوست سر و تغذیه بهتر میلین مو می‌شود. این امر می‌تواند منجر به افزایش ضخامت تارهای مو و کاهش ریزش گردد.

5. ماندگاری مطلوب‌تر نسبت به PRP معمولی
   به‌ویژه در روش PRF (به‌دلیل آزادسازی آهسته فاکتورهای رشد)، ماندگاری اثرات ترمیم و جوان‌سازی تا ماه‌ها ادامه می‌یابد.

مراحل انجام درمان

جلسه مشاوره و ارزیابی اولیه

• معاینه بالینی دقیق: ارزیابی وضعیت پوست (لایه‌های عمقی، استحکام، میزان شلی یا چین‌وچروک) و همچنین ارزیابی مو (تراکم، الگوی ریزش، سابقه خانوادگی).

• پر کردن پرسشنامه سلامت: بررسی بیماری‌های زمینه‌ای (دیابت، بیماری‌های خونی، اختلالات انعقادی) و داروهای مصرفی (رقیق‌کننده‌های خون، داروهای ضدالتهاب).

• تعیین انتظارات و هدف‌گذاری: مشورت در مورد نتایج قابل تحقق (مثلاً کاهش خطوط اخم یا بهبود ۲۰ تا ۳۰ درصدی تراکم مو) تا خواسته‌های غیرواقع‌بینانه مدیریت شود.

 آماده‌سازی خون و جداسازی فاکتورهای رشد

• خون‌گیری: معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر خون از ورید دست بیمار گرفته می‌شود.

• سانتریفیوژ تخصصی: در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت و زمان برنامه‌ریزی‌شده، اجزای خون (گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و سرم) از هم جدا می‌شوند. در روش PRF، جداسازی طوری انجام می‌شود که جلوی رقیق‌شدن پلاکت‌ها با سرم گرفته شده و ماتریس فیبرینی تشکیل شود. در PRGF نیز با استفاده از کیت خاص، فاز پلاسما حاوی بالاترین غلظت فاکتورهای رشد از سایر اجزا جدا می‌شود.

تزریق به محل مورد نظر

• اقدام به ضدعفونی کامل منطقه: برای پیشگیری از هرگونه عفونت، محل تزریق ابتدا با پد الکلی یا بتادین استریل می‌شود.

• بی‌حسی موضعی: در صورت نیاز برای راحتی بیمار، کرم یا اسپری‌های بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، تنها درد خفیفی حین ورود سوزن و تزریق احساس می‌شود.

• تزریق تدریجی: پزشک با استفاده از سرنگ و سوزن نازک، به فواصل تعیین‌شده در ناحیه‌ی پوست یا کف سر تزریق می‌کند تا توزیع یکنواختی از فاکتورهای رشد به دست آید.

مراقبت‌های پس از درمان

1. عدم شست‌وشوی شدید ناحیه: برای ۲۴ ساعت نخست از شست‌وشوی شدید یا مالیدن موضع خودداری شود.

2. عدم استفاده از مواد محرک: تا ۴۸ ساعت پس از تزریق، از کرم‌های حاوی رتینول یا اسیدهای قوی (AHA/BHA) استفاده نکنید.

3. خودداری از قرارگیری زیر نور مستقیم آفتاب: در روز اول، از تماس طولانی با نور خورشید و سولاریوم پرهیز کنید.

4. استفاده از کمپرس سرد (در صورت نیاز): در صورت تورم مختصر یا کبودی سطحی، کمپرس سرد را هر ۱۰ دقیقه یک‌بار به مدت کوتاه روی ناحیه بگذارید.

5. پیگیری جلسات تکمیلی: بسته به تشخیص پزشک، معمولاً بین ۲ تا ۴ جلسه با فاصله‌ی ۴ تا ۶ هفته نیاز است. پس از آخرین جلسه نیز پیگیری دوره‌ای برای ارزیابی اثرات توصیه می‌شود.

مقایسه و تفاوت PRF و PRGF 

• کیفیت ماتریس فیبرینی در PRF باعث می‌شود فاکتورهای رشد به‌طور یکدست و مستمر آزاد شوند که این ویژگی به بازسازی بهتر بافت کمک می‌کند.

• تمرکز بالاتر فاکتورهای رشد در PRGF برای افرادی که از ریزش حاد مو یا چین و چروک‌های عمیق رنج می‌برند، ممکن است موثرتر باشد.

پرسش‌های متداول

1. آیا تزریق PRF یا PRGF دردناک است؟
   عمدتاً خیر. بی‌حسی موضعی باعث می‌شود درد تزریق تقریباً محسوس نباشد. در برخی بیماران ممکن است حس سوزن‌خولی خفیفی را تجربه کنند که با نفس عمیق یا صحبت با پزشک قابل کنترل است.

2. چه افرادی کاندیداهای مناسبی برای این روش‌ها هستند؟

   • کسانی که از خطوط ریز، چین‌های سطحی و افتادگی خفیف پوست صورت رنج می‌برند.

   • افرادی که دچار ریزش یا نازکی مو هستند (به‌ویژه در مراحل ابتدایی الگوی آلوپسی).

   • افرادی که تمایل به استفاده از روش‌های طبیعی و افزایش ایمنی دارند و نمی‌خواهند از فیلر یا مواد سنتتیک استفاده کنند.

3. آیا محدودیت سنی وجود دارد؟
   معمولاً افراد بالای ۱۸ سال که در وضعیت سلامتی عمومی مناسب باشند، می‌توانند از این روش‌ها بهره‌مند شوند. در افراد بالای ۶۰ سال، ممکن است به‌خاطر کاهش طبیعی فاکتورهای رشد در خون، نتیجه با تاخیر بیشتری ظاهر شود، اما باز هم قابل انجام است.

4. چه عوارض جانبی ممکن است رخ دهد؟

   • کبودی یا تورم مختصر (معمولاً طی ۲-۳ روز فروکش می‌کند).

   • قرمزی و حساسیت خفیف در ناحیه تزریق (طبیعی و موقتی است).

   • احتمال بسیار پایین عفونت که با رعایت دقیق مراقبت‌های بهداشتی کاهش می‌یابد.

5. نتایج چه زمانی قابل مشاهده است؟

   • در زمینه پوست: بهبود جزئی کلاژن‌سازی از ۲ هفته پس از درمان و حداکثر اثر در حدود ۲ تا ۳ ماه مشاهده می‌شود.

   • در زمینه مو: کاهش ریزش و افزایش ضخامت موها را معمولاً ۳ تا ۴ ماه پس از آغاز جلسات می‌توان مشاهده کرد.

6. آیا بعد از تزریق نیاز به استراحت مطلق است؟
   خیر. معمولاً بیمار می‌تواند بلافاصله پس از درمان فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.