اختلال بدریخت‌انگاری بدن (BDD) چیست؟ علائم و راه های درمان

اختلال بدریخت‌انگاری بدن (BDD) یکی از اختلالات روانی کمتر شناخته‌شده اما بسیار مهم در حوزه سلامت روان است. افراد مبتلا به این اختلال به‌طور وسواسی و مکرر نگران نقص‌هایی در ظاهر جسمانی خود هستند، حتی اگر این "نقص‌ها" برای دیگران قابل مشاهده نباشد یا بسیار جزئی تلقی شوند. این نگرانی‌ها می‌توانند به شدت بر زندگی فردی، اجتماعی و شغلی افراد تأثیر بگذارند.

تعریف اختلال بدریخت‌انگاری بدن

اختلال بدریخت‌انگاری بدن، نوعی اختلال روانی از طیف اختلالات وسواسی-اجباری (OCD) محسوب می‌شود. افراد مبتلا به BDD وقت زیادی را صرف فکر کردن به یک یا چند نقص ظاهری فرضی یا واقعی می‌کنند و در نتیجه ممکن است به اقدامات وسواسی مانند نگاه کردن مکرر در آینه، پوشاندن یا دستکاری قسمت‌هایی از بدن، یا حتی جراحی‌های زیبایی افراطی روی آورند.

علائم رایج

• اشتغال ذهنی بیش از حد با ظاهر: حتی نقص‌های بسیار جزئی یا خیالی می‌توانند ساعت‌ها فکر فرد را درگیر کنند.

• رفتارهای تکراری: مانند بررسی مکرر در آینه، لمس یا مقایسه بدن با دیگران.

• پرهیز از روابط اجتماعی: احساس شرم از ظاهر ممکن است به انزوا و پرهیز از حضور در جمع منجر شود.

• درخواست مکرر برای جراحی زیبایی: با این حال، نتایج جراحی معمولاً رضایت فرد را فراهم نمی‌کنند.

• اضطراب، افسردگی، و گاهی افکار خودکشی: در موارد شدید، اختلال می‌تواند تهدیدی برای جان فرد باشد.

نواحی رایج نگرانی

نقاطی که معمولاً باعث نگرانی در BDD می‌شوند عبارت‌اند از:

• پوست (جوش، لکه، چین‌وچروک)

• بینی

• مو (ریزش یا شکل مو)

• دندان‌ها

• شکل اندام یا تناسب اندام

علل احتمالی

علت دقیق BDD هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند:

1. عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اختلالات روانی به‌ویژه OCD یا BDD

2. عوامل محیطی: تجربیات دوران کودکی مانند زورگویی، طرد شدن یا تمسخر ظاهر

3. عوامل زیستی: عدم تعادل در برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین

4. تأثیر رسانه‌ها و فرهنگ زیبایی: تبلیغات، شبکه‌های اجتماعی و فشارهای فرهنگی برای رسیدن به "بدن ایده‌آل" نقش زیادی در تحریک BDD دارند.

تفاوت با نگرانی طبیعی از ظاهر

بسیاری از افراد ممکن است گاهی نسبت به ظاهر خود نگران باشند، اما در BDD این نگرانی به شکل بیمارگونه، مداوم و مختل‌کننده‌ی عملکرد روزانه بروز می‌کند. همچنین، شدت احساس شرم، اضطراب و اختلال در روابط و زندگی روزمره وجه تمایز BDD با نگرانی طبیعی است.

راه‌های درمان

درمان BDD معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی است:

۱. رفتاردرمانی شناختی (CBT):

مؤثرترین نوع روان‌درمانی برای BDD است. این درمان به فرد کمک می‌کند تا افکار منفی در مورد بدن خود را شناسایی و بازسازی کند.

۲. دارودرمانی:

داروهای ضد افسردگی به‌ویژه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند در کاهش نشانه‌های BDD مفید باشند.

۳. آموزش مهارت‌های مقابله‌ای:

افزایش آگاهی از احساسات و آموزش کنترل اضطراب می‌تواند به مدیریت بهتر اختلال کمک کند.

۴. مشارکت خانواده:

آموزش و حمایت خانواده برای درک بهتر وضعیت فرد و جلوگیری از تشدید نشانه‌ها اهمیت زیادی دارد.

نتیجه‌گیری

اختلال بدریخت‌انگاری بدن، اگرچه ممکن است در ظاهر ساده یا حتی بی‌اهمیت به نظر برسد، یک اختلال روانی جدی است که می‌تواند به‌طور عمیق بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. آگاهی‌رسانی، تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند به افراد مبتلا کمک کند تا زندگی بهتری را تجربه کنند. نباید نگرانی‌های ظاهری را صرفاً یک مسئله‌ی خودشیفتگی یا بی‌اهمیت دانست؛ بلکه لازم است با دقت، همدلی و تخصص با این اختلال برخورد شود.